Σμύρνη (1890-1922) [Επεξεργασία]

Σε εφημερίδες της Σμύρνης αναφέρονται ποδοσφαιρικοί αγώνες στα 1890-93 από τον Απόλλωνα και το Γυμνάσιον Σμύρνης. Το άθλημα είχαν φέρει στη Σμύρνη Άγγλοι κάτοικοι της πόλης, που κατοικούσαν κυρίως στη συνοικία «Μπουρνόβα». Εκεί είχαν φτιάξει γήπεδο, στο οποίο διεξάγονταν οι Πανιώνιοι Αγώνες ως το 1904 και ήταν έδρα του ποδοσφαιρικού συλλόγου Bournobat J.A.A. Από τους ποδοσφαιριστές του Μπουρνόβα ξεχώριζαν οι: Αγγελόπουλος, Αναγνωστόπουλος, Αργυρίου, Γριμάνης, Καλομοίρης, Καραράς, Κεντρωτής, Κόγκος, Κούτελης, Μεγαρίδης, Παστουρμαντζής και Περώνης. Το 1908 διασπάστηκε σε δύο σωματεία τον Ερμή και το Θησέα.
Η πρώτη οργανωμένη ομάδα του «Γυμνασίου» -του μετέπειτα Πανιώνιου- συγκροτείται το 1895. Παίκτες του Πανιωνίου συμμετείχαν στην ομάδα της Σμύρνης που έλαβε μέρος στη μεσολυμπιάδα του 1906 και κατέλαβε τη 2η θέση. Πάντως, τον κορμό της ομάδας αυτής αποτελούσαν ποδοσφαιριστές του Μπουρνόβα.

Το επόμενο διάστημα η ποδοσφαιρική ομάδα του Πανιωνίου πήρε τα σκήπτρα στην πόλη. Από σωζόμενο πρόγραμμα γνωρίζουμε ότι στις 2 Μαρτίου 1908 η Μικτή Σμύρνης αποτελούμενη αποκλειστικά από ποδοσφαιριστές του Πανιωνίου νίκησε με 3-1 (1-1 ημίχρονο) τη Μικτή Αθηνών-Πειραιώς (Γουδί, Εθνικός ΓΣ, Πανελλήνιος και Πειραϊκός) σε αγώνα που διεξήχθη στο Νέο Φάληρο υπό την αιγίδα της Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων και παρουσία του διαδόχου Κωνσταντίνου και των πριγκίπων της ελληνικής βασιλικής οικογένειας. Ο Πανιώνιος αγωνίστηκε με "κατερύθρους μπλούζας και λευκά παντελόνια" (εφ. "Εμπρός", 3/3/1908) και είχε την ακόλουθη σύνθεση σύμφωνα με την ορολογία της εποχής:

• Τερματοφύλακας: Κ. Μαλκότσης.

• Οπισθοφύλακες: Α. Μωραϊτίνης, Κ. Λάσκαρις (αρχηγός).

• Μέσοι: Ν. Νικολαΐδης, Χ. Βεντιρόζος, Ι. Χριστιανούδης.

• Εμπροσθόφυλακες: Δ. Λάσκαρις, Κ. Βύζιος, Γ. Νικολαΐδης, Ν. Απέργης, Θεμ. Κωνσταντινίδης.

Στα τέλη του 1909 ο Πανιώνιος έδωσε τρεις αγώνες στην Αθήνα, αμέσως μετά τη λήξη του 2ου πρωταθλήματος ποδοσφαίρου που είχε διοργανώσει ο ΣΕΓΑΣ. Ο Πανιώνιος νίκησε με 5-3 τον πρόσφατο τότε πρωταθλητή Ελλάδος «Πανελλήνιο Ποδοσφαιρικό Όμιλο» -τον μετέπειτα Παναθηναϊκό-, ήρθε ισόπαλος 1-1 με τη Μικτή Πειραιά και ηττήθηκε με 2-3 από τη Μικτή Αθηνών. Μια φωτογραφία του 1909 με κύπελλο ίσως προέρχεται από αυτό το τουρνουά.

Είναι γνωστό πως ο Πανιώνιος και οι άλλες ομάδες της Σμύρνης (Απόλλων, Αρμενική, Μπουρνόβας, Πέλοψ Μελαντίας, Μακάμπι, Αλτάι (τουρκική), Ευαγγελική Σχολή, Σχολή Μπάρξερ) διοργάνωναν τουρνουά και κάποιο υποτυπώδες πρωτάθλημα. Σώζονται φωτογραφίες από αγώνες του Πανιωνίου στο στάδιό του. Αναφέρεται, ότι το 1910 το Κύπελλο Πανιωνίου κατέκτησε η Σχολή Μπάρξερ. Το 1911 ο Πανιώνιος έχασε το πρωτάθλημα από την Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης και το 1922 από τον Απόλλωνα. Όμως, κατέκτησε την πρώτη θέση το 1913-1914, όπως φαίνεται σε μια φωτογραφία με κύπελλο, στην οποία διακρίνονται οι παίκτες: Χ. Βεντιρόζος, Μαγγανιώτης, Θ. Δημητρίου, Αντ. Πατιάδης και Σ. Δεσποτόπουλος. Την ισχύ της ομάδας αυτής αποδεικνύει και το γεγονός ότι το 1914 στην ενδεκάδα της Μικτής Σμύρνης συμμετείχαν οκτώ παίκτες του Πανιωνίου. Προπονητής της ομάδας, από το 1909 τουλάχιστον, ήταν ο γυμναστής Σοφ. Μάγνης.

Το 1920 στην Εθνική ομάδα, που συγκροτήθηκε για να συμμετάσχει στην Ολυμπιάδα της Αμβέρσας, συμμετείχαν τρεις παίκτες του Πανιωνίου οι: Αντώνης Φωτιάδης (τερματοφύλακας), Αγαμέμνων Γκίλης (δεξί μπακ) και Θεόδωρος Δημητρίου ή Μπίμπος (αριστερό εξτρέμ), ενώ ο Σωτήριος Δεσποτόπουλος ήταν αναπληρωματικός. Αντιμετώπισαν τη Σουηδία στις 28 Οκτωβρίου 1920 και αυτό αναφέρεται από τη ΦΙΦΑ ως το πρώτο επίσημο ματς της εθνικής Ελλάδος, πριν από τη δημιουργία της ΕΠΟ. Άμαθοι σε γήπεδο με χόρτο οι παίκτες ταλαιπωρήθηκαν και σύντομα έμειναν με 10 παίκτες λόγω τραυματισμού του Καλούδη. Τελικά, ηττήθηκαν με 9-0 (6-0). Μερικές ημέρες αργότερα, στο Άμστερνταμ, η ίδια Εθνική ομάδα έδωσε φιλικό αγώνα με την Ολλανδία, στον οποίο ηττήθηκε 4-2. Δεν αναφέρονται οι συνθέσεις αλλά σίγουρα μετείχαν κάποιοι από τους προαναφερθέντες ποδοσφαιριστές του Πανιωνίου.[1]

Το 1921 σε αγώνα στη Σμύρνη ο Πανιώνιος ηττάται με 2-4 από τη Μικτή Αθηνών-Πειραιώς. Το 1922 αδυνατεί να πάρει μέρος στο πασχαλινό τουρνουά της Ποδοσφαιρικής Ένωσης Αθηνών-Πειραιώς, διότι πολλοί ποδοσφαιριστές του ήταν στρατευμένοι.

1. ↑ Ανδρέα Μπόμη, "Γκολ 2000. Ένας αιώνας ποδόσφαιρο", σελ. 40 και 54.

Αθήνα (1922-40) [Επεξεργασία]

Παρά την καταστροφή και τον ξεριζωμό από τη Σμύρνη, ο Πανιώνιος ανασυγκρότησε σχετικά γρήγορα και με επιτυχία την ποδοσφαιρική ομάδα του. Ήδη στο πρώτο Δ.Σ. της προσφυγιάς, που συγκροτήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1922, ορίστηκαν ως έφοροι ποδοσφαίρου οι Δ. Αγγελομάτης και Σ. Γροσομανίδης. Τα αμέσως επόμενα χρόνια ο σύλλογος κατέλαβε τη δεύτερη θέση στο Β΄ και την 3η στο Γ΄ Πρωτάθλημα Αθηνών-Πειραιώς της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών-Πειραιώς.

• Στο Β΄ πρωτάθλημα ΕΠΣΑΠ (1923) έφερε τα εξής αποτελέσματα: με Κονκόρντια 9-1, με Ο.Φ. Πειραιά 2-1, με Πειραϊκή Ένωση 2-1 (1ος στον όμιλο με 6β., 13-3 τερμ.) και στην τελική φάση: με Πειραϊκό Σύνδεσμο 3-4, με Πειραϊκή Ένωση 0-0, με Παναθηναϊκό 2-0, με Απόλλωνα 1-0 (2ος με 5 β., 6-4 τερμ. πίσω από τον Πειραϊκό Σύνδεσμο).

• Στο Γ΄ πρωτάθλημα ΕΠΣΑΠ (1924) έφερε τα εξής αποτελέσματα: με Αθηναϊκό 7-1, 1-0, με Ο.Φ. Πειραιώς 0-1, 1-0, με Απόλλωνα 1-0, με Α.Π.Σ. Πειραιά 0-1, με Γουδί 4-2 (3ος με 10 β., 14-5 τερμ., πίσω από τον Α.Π.Σ. Πειραιά και τον Ο.Φ. Πειραιά που είχαν από 11 βαθμούς).

• Το 1924, όταν ιδρύθηκε η Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών (ΕΠΣΑ), ο Πανιώνιος ήταν ιδρυτικό μέλος, ενώ το Νοέμβριο του 1926 ο σύλλογος ήταν ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (ΕΠΟ). Επίσης, τη σεζόν 1927-28 στη διαμάχη της ΕΠΟ και της ΕΠΣΑ με το ΠΟΚ πήρε το μέρος της ομοσπονδίας. Τη σεζόν 1923-24 στο Α΄ πρωτάθλημα τηε ΕΠΣ Αθηνών, αγωνίστηκε στην Α΄ κατηγορία. Νίκησε το Μίλωνα (1-0) αλλά αποκλείστηκε από τον Απόλλωνα (0-1). Τερμάτισε στην 4η θέση της τελικής κατάταξης και υποβιβάστηκε.

• Τα επόμενα χρόνια η ποδοσφαιρική ομάδα αδυνάτισε, αφού ο σύλλογος δεν είχε γήπεδο και στεγαζόταν σε ένα γραφείο στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Ως ποδοσφαιρική έδρα χρησιμοποιούσε το γυμναστήριο του Πανελληνίου και αργότερα το γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Έτσι δεν σημείωσε κάποιες επιτυχίες, ούτε ανέβηκε κατηγορία. Το 1925 αναφέρεται μόλις ένα φιλικό με τον Αθηναϊκό (2-1). Σημαντικοί ποδοσφαιριστές του την εποχή αυτή και ως το 1930 ήταν οι: Γροσομανίδης, Νικολαΐδης, Δαπέρης και αδελφοί Αμπετιάν. Επίσης, συμμετείχαν οι: Πανάς, Πανταζίδης, Μανιατόπουλος, Κριτίας, Χαϊδεμένος, Βουδόπουλος, Ελευθερίου, Παπάζογλου, Οικονομίδης, Λεώνης, Ψαλτόπουλος και Αχαρονιάν.

• Για μερικές σεζόν αγωνιζόταν στη Β΄ κατηγορία, όπου είχε πολύ μέτριες επιδόσεις, κάποιες φορές δεν κατέβαινε στους αγώνες (π.χ. στον αγώνα με την "Ελληνορωσική" στις 16/5/1926) και τελικά υποβιβάστηκε στη Γ΄ κατηγορία το 1932-33. Το Δεκέμβριο του 1930 σε φιλικό αγώνα ηττήθηκε με 7-3 από τον Παλλεσβιακό στη Μυτιλήνη, τον οποίο δύο χρόνια νωρίτερα τον είχε συντρίψει με 6-0 (εφ. "Αιγ. Αθλητισμός", φ. 15/1-1-1933). Είναι χαρακτηριστικό πως στη συνέχεια δεν αναφέρεται ούτε μία νίκη της ομάδας, έστω και σε φιλικό. Τη σεζόν 1933-34 μετείχε στην κλήρωση του πρωταθλήματος ΕΠΣΑ στη Γ΄ κατηγορία. Η έλλειψη γηπέδου αποθάρρυνε τους νέους ποδοσφαιριστές να έρθουν στο σύλλογο. Έτσι η ποδοσφαιρική ομάδα ουσιαστικά διαλύεται. Οι εναπομείναντες παίκτες εντάχθηκαν στην Πράσινη Θύελλα, που είχε ως έδρα το γήπεδο της Λεύκας κοντά στον Άγ. Παντελεήμονα Ιλισού.

Νέα Σμύρνη (1940) [Επεξεργασία]

Έμβλημα του Πανιώνιου τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.

Το 1940, εν όψει της δημιουργίας του γηπέδου Ν. Σμύρνης οι παίκτες της Πράσινης Θύελλας αποφασίζουν ομαδικά να ενταχθούν τον Πανιώνιο. Έτσι δημιουργήθηκε πάλι η ποδοσφαιρική ομάδα του Πανιωνίου. Τη νέα ομάδα αποτέλεσαν οι: Βαζαίος, Μπουμπής, Λέκκας, Χριστάκης, Σκιαδάς, Ζαρκάδης, Βενετσάνος, Κωτσόβολος, Ηλιάδης, Χαροκόπος και Βασίλης Στάικος. Όμως, πριν καλά-καλά προλάβει να ανασυσταθεί, η ομάδα περιήλθε σε απραξία λόγω του πολέμου. Πρόλαβε να δώσει μόλις ένα φιλικό αγώνα με την Α.Ε. Καλλιθέας (2-0) στις 20 Οκτωβρίου 1940. Μια βδομάδα αργότερα ξεκίνησε ο πόλεμος. Στη διάρκεια της κατοχής ελάχιστη ποδοσφαιρική δραστηριότητα υπήρξε. Όμως η ομάδα επιβίωσε χάρη στις προσπάθειες του Γ. Ρουσόπουλου.

Περίοδος 1946-59 [Επεξεργασία]

Μετά την κατοχή μια αξιόλογη φουρνιά ποδοσφαιριστών πλαισίωσαν το σωματείο και του χάρισαν επιτυχίες. Από το 1945 ως το 1959 που συστάθηκε η Α΄ Εθνική κατηγορία, ο Πανιώνιος συμμετείχε κανονικά στο πρωτάθλημα Αθηνών, το οποίο κατέκτησε το 1951. Έξι φορές προκρίθηκε στο πανελλήνιο πρωτάθλημα, στο οποίο τερμάτισε 2ος το 1951. Το επόμενο έτος έφτασε στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδος αποκλείοντας τους: Απόλλωνα Αθ. (2-1 εκτός), Εθνικό Π. (2-2, 3-2) και Δόξα Δρ. (2-1, 2-1). Στον τελικό έχασε από ατυχία από τον Ολυμπιακό. Ενώ προηγείτο με 2-1, ισοφαρίστηκε στο 90΄ και έχασε με 2-0 στον επαναληπτικό. Τα επόμενα χρόνια έφτασε άλλες τρεις φορές μέχρι τα ημιτελικά του κυπέλλου. Την περίοδο αυτή στην ομάδα αγωνίζονταν οι: Πεντζαρόπουλος, Νώντας Κασάπογλου, Κερδεμελίδης, Ι. Ζαρκάδης, Παυλίδης, Βασίλης Στάικος, Σκορδίλης, Νεστορίδης, Τσολιάς, Ν. Ζαρκάδης, Σωτηριάδης, Αδάμ Τσουχνικάς, Θανάσης Σαραβάκος.